Een succesvol zij-instroomtraject vraagt behoorlijk wat van alle betrokken partijen; dat geldt voor de zij-instromers zelf, maar zeker ook voor scholen en opleiders. Utrecht Leert biedt scholen in het po in de stad op verschillende momenten in het zij-instroomtraject ondersteuning. Zo kan er subsidie aangevraagd worden voor begeleiding in de school, maar kunnen scholen ook kiezen voor een relevante tweedaagse training voor schoolopleiders (ingevuld door de Hogeschool Utrecht en de Marnix Academie) en een voortraject waarbij de potentiële zij-instromer eerst eens ‘kan proeven’ op school, door voorafgaand aan een aanstelling als zij-instromer in beroep (of in opleiding) eerst drie tot zes maanden als leraarondersteuner aan de slag te gaan.
Mooie voorbeelden
Scholen in het Utrechtse primair onderwijs kunnen dus subsidie aanvragen bij Utrecht Leert om ervoor te zorgen dat er financiële ruimte ontstaat om zij-instromers in de school passend te begeleiden. Scholen bepalen zelf hoe zij invulling geven aan deze begeleiding, waarbij het nadrukkelijk niet de bedoeling is om bijvoorbeeld de salariskosten van de zij-instromer met de subsidiegelden te bekostigen. Juist omdat scholen op een eigen manier invulling geven aan de begeleiding van zij-instromers, is het natuurlijk enorm interessant om met elkaar te delen wat werkt (en wat niet werkt). Scholen die de begeleiding goed ingeregeld hebben kunnen scholen die nog aan het begin staan van een zij-instroomtraject misschien inspireren of wellicht dat lessen uit het verleden anderen kunnen behoeden voor bepaalde valkuilen. Op de website van Utrecht Leert zullen de komende periode mooie voorbeelden worden uitgelicht, voorbeelden van scholen die de begeleiding van zij-instromers zó goed hebben ingeregeld dat ze hier andere scholen mogelijk mee kunnen inspireren.
Obs de Cirkel
Obs de Cirkel is zo’n school die eruit springt. De school zet zeer bewust in op goede begeleiding van zij-instromers en dat werpt zijn vruchten af. Sanne van Gaalen is werkzaam als schoolopleider bij obs De Cirkel en weet, vlak voor haar zwangerschapsverlof, tijd vrij te maken om enthousiast en bevlogen te vertellen over de manier waarop zij binnen de school de begeleiding van zij-instromers hebben ingericht.
Sanne van Gaalen, schoolopleider obs De Cirkel
Wat haar betreft kan zij-instroom echt een mooie oplossing zijn voor het lerarentekort op scholen, mits er tijd vrij wordt gemaakt voor goede begeleiding.
Het geheim? Tijd.
Obs De Cirkel is één van de 38 openbare scholen in de stad Utrecht die horen bij SPO Utrecht. Het is een basisschool in de gezellige en diverse wijk Zuilen, een fris opgeknapt pand met een hartelijke directeur en vriendelijke medewerkers. De school heeft te maken gehad met behoorlijk wat uitstroom, er gebeurt veel en er moet veel gebouwd worden.
Er staat onder leiding van Marja Hamers inmiddels een team dat samen, gemotiveerd werkt aan de toekomst en het verbeteren van het eigen onderwijs. De school is bijvoorbeeld afgelopen jaar van start gegaan met Stichting leerKRACHT, samen doelen stellen en evalueren, en wordt er gewerkt aan één lijn in de school. Na een succesvolle audit mag de school zich sinds kort bovendien officieel opleidingsschool noemen.
Zij-instromers
In november startten bij De Cirkel maar liefst twee zij-instromers.
Sanne is onder andere verantwoordelijk voor het begeleiden van zij-instromers, studenten en starters, en is de afgelopen maanden nauw betrokken geweest bij de begeleiding van de twee zij-instromers die sinds februari een aanstelling hebben als ‘zij-instromer in beroep’ bij obs De Cirkel. Sanne weet vanuit de praktijk inmiddels heel goed wat hier allemaal bij komt kijken en wat de begeleiding van zij-instromers anders maakt dan de begeleiding van andere startende leerkrachten:
‘Zij-instromers zijn over het algemeen wat ouder, kiezen heel bewust voor een carrièreswitch en zijn daardoor heel gedreven.’
Wat ik heel mooi vind om te zien is dat beide zij-instromers bij ons op school heel erg open staan voor groei, bij observaties bijvoorbeeld’ je geeft dan dingen terug en je ziet dat zij hier vervolgens direct mee aan de slag gaan, dingen direct oppakken’, vertelt Sanne enthousiast.
‘Tegelijkertijd moet je je als school realiseren dat een zij-instromer echt veel meer tijd nodig heeft om zijn draai te vinden dan iemand die net van de pabo komt. Iemand die net van de pabo komt heeft al stages gelopen en heeft tijdens de opleiding veel kennis opgedaan over het reilen en zeilen op school. Functies, rollen en begrippen die vanzelfsprekend zijn voor iemand die het onderwijs heeft leren kennen, zijn dat vaak niet voor zij-instromers.
‘Er komt heel veel op ze af, alles is nieuw, dat kost veel energie en zorgt voor veel vragen.’
Voortraject
In oktober en november ging de school in gesprek met de (toen nog potentiële) zij-instromers Anouk en Sandra. In november startten zij bij de school aan een voortraject. Sanne: ‘Voordat het geschiktheidsonderzoek in januari zou plaatsvinden hebben zij vanaf november ondersteunend geholpen in de groepen waar zij terecht zouden komen. Zowel voor de school als voor de potentiële kandidaten heeft deze periode veel gebracht. Je hebt goede gesprekken gehad maar als school heb je eigenlijk nog niks gezien en als zij-instromer heb je eigenlijk nog niks kunnen ervaren en voelen. In zo’n voortraject kan je als zij-instromer kijken of het onderwijs echt wel iets voor je is en als school kijk je in die periode of dit wel iemand is die past bij de school.’
Klaar voor de start
In januari deden de kandidaten het geschiktheidsonderzoek en in februari was het dan echt zo ver; het zij-instroomtraject ging daadwerkelijk van start. Beide zij-instromers kwamen toen samen met een begeleider voor de groep te staan. Dit klinkt van een afstandje misschien vanzelfsprekend maar dat is het niet. Vaker dan eens worden zij-instromers amper begeleid en staan zij, met alle gevolgen van dien, direct alleen voor de klas. Bij obs De Cirkel is per persoon gekeken naar wat er nodig was om een mooie start te kunnen maken.
Sanne was de afgelopen periode samen met Sandra verantwoordelijk voor groep vier. In het begin gaf Sanne les, keek Sandra mee en werd er na schooltijd veel tijd besteed aan nabespreken. Vervolgens werden de krachten gebundeld en gaven zij samen les, co-teaching dus. Vooraf werden dan afspraken gemaakt over de verdeling van rollen tijdens instructie. Uiteindelijk deed Sandra de lessen alleen, maar zaten ze veel samen en keken dan bijvoorbeeld naar zaken als: ‘waar zit je kracht en hoe zet je die in’. Inmiddels staat Sandra met veel meer zelfvertrouwen voor de klas en weet zij met oog voor haar leerlingen les te geven.
Maatwerk
Waarom dit nou zo’n mooi voorbeeld is van wat werkt?
‘Het is een mooie manier om gedegen en stapsgewijs meer verantwoordelijkheid bij de zij-instromer neer te leggen. Dit vraagt tijd maar levert ook veel op.’
Geen magische formule maar maatwerk. Samen uitzoeken wat werkt en tegelijkertijd ook samen kijken naar wat er in de toekomst nog beter kan. Voor Sanne en haar collega’s was dit onlangs nog heel verhelderend: een zij-instroomtraject begint voor de zij-instromer zélf namelijk al eerder dan vanuit de school gezien; namelijk bij het voortraject. Als de begeleiding vanuit de school ook op dit punt al wordt ingezet, wordt de landing nóg zachter en voelen de zij-instromers zich nog meer gesterkt in hun moedige keuze om over te stappen.
Bij obs De Cirkel zijn ze enorm blij met de twee nieuwe krachten die besloten het onderwijs in te stappen. De begeleiding? Die gaat natuurlijk gewoon door de komende jaren.